Korenmolen Rijn & Weert is niet meer weg te denken uit de Werkhovense skyline. Gevestigd aan de Werkhovenseweg bij de ingang van het dorp, is dit prachtige monument niet te missen bij een bezoek aan Werkhoven.
De molen heeft de unieke eigenschap dat het cultureel erfgoed is dat nog steeds in bedrijf is. Je bent van harte welkom om een bezoek te brengen en de imposante molentechniek zelf in actie te zien. Verder kun je vanaf de stelling ver kijken en heb je uitzicht over de omliggende velden, het dorp Werkhoven en zelfs de Utrechtse Heuvelrug!
Daarnaast is leren over de molen en de werking ervan ook heel interessant. Hieronder beantwoorden we al wat veelgestelde vragen over de molen: wat voor een type molen is het? En hoe werkt een korenmolen precies? Dit leggen we allemaal graag uit.
Wat voor een molen is het?
De molen is, zoals de naam al zegt, een korenmolen. Dit houdt in dat deze graan en meel maalt in tegenstelling tot bijvoorbeeld een watermolen.
Onze korenmolen is een zogeheten bovenkruier: een windmolen waarvan alleen de kap draaibaar is. In het geval van de Werkhovense molen betekent dat dat er op 6½ meter boven de grond een stelling rond de bakstenen romp van de molen is bevestigd, met een kruirad erop. Dankzij deze kruirad kan de draaibare kap (askop) – en daarmee de wieken – van de molen worden gedraaid en aangepast aan waar de wind vandaan komt (in molen jargon ook wel “op de wind worden gezet” genoemd).
De molen is verder een stellingmolen: een hoge windmolen met een galerij of stelling aan de buitenkant bevestigd. Deze molens moeten hoog zijn omdat ze meestal in de bebouwde kom staan en alleen door hun hoogte alsnog voldoende wind kunnen vangen.
Hoe werkt de molen?
Het doel van onze korenmolen is om graan te malen. De wieken zijn daarbij een essentieel onderdeel. Door de draaiing van de wieken wordt er windkracht opgewekt waardoor de molen graan kan gaan malen.
De wieken van onze korenmolen zijn oudhollands getuigd: dit houdt in dat de molenwieken zijn opgebouwd volgens de oudhollandse manier uit de 17e eeuw. Concreet betekent dat dat aan de roeden (de balken) van de wieken de voorzoom en het hekwerk bevestigd zijn. Verder staan de windborden schuin naar voren. Het hele wiekenkruis staat achterover onder een hoek van ongeveer 12 graden (ten opzichte van de kap van de molen) om te voorkomen dat de wieken tegen de molen slaan.
De windkracht, opgewekt door de beweging van de wieken, wordt via assen (ook wel kamwielen of tandraderen) en spillen overgebracht naar de bovenste molensteen die daardoor gaat draaien. Met één wiekomwenteling draait de molensteen bijna 6 maal rond.
Nadat de bovenste molensteen is gaan draaien, gaan de twee maalstenen eronder dit ook doen. Deze wijken in het midden iets van elkaar zodat het graan tussen de stenen kan komen en worden gemaald. Op het maaloppervlak van de stenen zijn richels en gootjes aangebracht die zorgen voor het transport en de koeling van de graankorrels tijdens het malen. Bij gunstige wind kan 2000 kg. graan per dag gemalen worden. Veel meer dan onze klanten vragen!
Het verschil tussen molen- en fabrieksmeel
In onze molenwinkel, kun je molenmeel kopen gemaakt door de molen zelf. Dit meel verschilt in zowel structuur als smaak van het fabrieksmeel dat je doorgaans in supermarkten kan kopen.
Fabrieksmeel wordt namelijk door walsen (cilindervormige rollen gemaakt van metaal) gemalen in plaats van tussen stenen. Door dit walsen wordt de graankorrel gesplitst en de kiem verwijderd waardoor het geen volkorenmeel meer is. Om dan toch volkorenmeel te krijgen worden de verwijderde vezels aan het einde weer van het maalproces toegevoegd.
Steengemalen meel, zoals gemaald door de molen, wordt gemaakt van de hele korrel met zemelen en kiemen erin. Wanneer dit meel verder ook niet wordt gezeefd is het meel volkoren. Naarmate je het meer zeeft (built) krijg je uiteindelijk “witter meel” (bloem). Bloem is uitstekend voor de patisserie.
Behalve dat de steengemalen meel anders wordt gemaakt dan fabrieksmeel, is het ook veel smaakvoller en helemaal niet duur. Kom dus snel langs om het eens te proberen!
